Emekli ve asgari ücretlinin yanı sıra ücret ve maaşları yüksek olan işçi ve memur da ağır yaşam koşulları altında oldukça eziliyor. Milyonlarca memur ve işçinin emekliliğinde tek güvencesi ve sığınağı olan kıdem tazminatı satın alma gücünün erimesiyle eskiye göre anlamını hayli yitirdi.
Geçmiş dönemlerde 25 yıl çalışan bir işçi emekli olduğunda eline geçen kıdem tazminatıyla bir ev alabilirken, günümüzde artık sıfır otomobil bile hayal oldu. 13 yıl önce 25 yıl çalışan bir işçi tazminatıyla 125 Cumhuriyet altını alırken, bugün sadece 47 Cumhuriyet altını alabiliyor. Kamuoyunda çok yaygın olan söylemle; işçi ve memur kıdem tazminatıyla bırakın otomobil almayı, dört tekerliği ancak edinebiliyor. Öylesine eridi ve kuşa döndü ki, emekçinin “Son Kale, Kırmızı Çizgi”” olarak nitelendirdiği kıdem tazminatı… Yılların emeği karşısında ele geçen para artık yüz güldürmüyor.
Anımsanacağı üzere, iş başındaki iktidar çeşitli aralıklarla kıdem tazminatının kaldırılarak yerine fon sistemi getirilmesini öngören çeşitli yasa taslakları hazırlamıştı. İşçi sendikaları konfederasyonları ile emekçilerin şiddetli itiraz ve tepkileri üzerine hazırlanan yasa taslakları rafa kaldırılmıştı. Siyasi irade belirli süre sonra fon yasa taslaklarını raftan indirip yeniden kamuoyunun tartışmasına açmıştı. Emekçi, “Kırmızı çizgimiz, son kalemiz, kıdem tazminatıma dokunma” diye haykırarak bu taslaklara karşı eylem ve açıklamalarla direndi, iktidar yine rafa kaldırdı.
Beklemede kıdem tazminatı fonu taslağı. Gerçek olan şu ki, iktidarın hala dinmedi patronların çok yakındığı ve sırtlarında yük olarak gördüğü kıdem tazminatının kaldırılarak fonlu sisteme geçme tutkusu. Erise, kuşa dönse bile emekçi mevcut kıdem tazminatı hakkını ve sistemini korumaya kararlı.
Memur maaşına yüzde 17.57 oranında yapılan artışa koşut kıdem tazminatı tavanı 53 bin 919 TL oldu. Temmuz- Aralık 2025 döneminde emekli olacakların ücret ve maaşları ne denli yüksek olursa olsun alacakları kıdem tazminatı her yıl için 53 bin 919 TL’yi aşamayacak. Memur maaş artışlarına koşut kıdem tazminatı tavanı artarken, seyyanen artışlar tavan hesaplanmasına dahil edilmiyor. Uzun yıllar çalışılsa bile emekçinin eline yüksek kıdem tazminatı geçmiyor. Örneğin brüt maaş veya ücreti 100 bin TL olan işçi veya memur 25 yıl sonra emekliye ayrıldığında alacağı kıdem tazminatı tavan uygulamasından ötürü 1 milyon 347 bin 975 TL’yi aşamıyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken, ikramiye, prim, yol ve yakacak yardımı gibi tüm ödemeler dikkate alınıyor.
Aralık sonuna dek 53 bin 919 TL olarak uygulanacak kıdem tazminatı tavanı 2025 ocak ayında memur maaşına yapılacak zam oranı kadar artırılacak.
1980 yılında kıdem tazminatına tavan getirildi. “Bir memurun alacağı kıdem tazminatı, Başbakan Müsteşarı’nın alacağı bir yıllık ikramiyeyi geçemez” denilerek kıdem tazminatına tavan uygulaması başladı. 1980 yılı öncesi bir işçi emekli olduğunda 25 yıllık kıdem tazminatıyla bahçeli iki katlı ev alabilirken, şimdi ikinci el otomobil bile hayal oldu.
Kıdem tazminatı tavan uygulaması işçi ve memurun çalışırken kurduğu düşlerin önüne set çekti, hayallerini yıktı. Erise, pula, kuşa dönse de kıdem tazminatı emekçinin hala tek güvencesi, son kalesi, kırmızı çizgisi, oğlunun askerlik, kızının çeyiz parası…