Eşeklerle ilgili dikkat çeken bir istatistik yayınlandı.
İngiltere’de 1969 yılında kurulan Donkey Sanctuary, derileri için öldürülen eşek sayısının giderek artığına dikkat çekerek geleneksel Çin tıbbında ejiao (eşek postu jelatini) üretmek için öldürülen eşek sayısının 5.9 milyona yükseldiğine dikkat çekti.
Başta Afrika ülkeleri olmak üzere pek çok yerde eşekler çiftliklerden kaçırılarak öldürülüyor. Derileri soyulan eşekler daha sonra karaborsada Çin’e satılıyor.
Tüm bunlar Çinlilerin sağlık sektöründeki pek çok üründe anahtar içerik olarak kullanılmaya başlanan bir jelatin türü nedeniyle meydana geliyor. Sağlığa faydalı olduğu ileri sürülen bu jelatine ‘ejiao’ (okunuşu u-ji-o) deniyor ve haşlanmış eşek derisinden elde ediliyor.
Sağlığa yararlı olduğu iddia edilen bu jelatin maddesinin birçok sağlık, bakım ve kozmetik ürününe eklenmeye başlamasıyla Çin’de bu maddeye karşı iflah edilmesi zor bir talep oluşmuş durumda. Bu talep ülke sınırları içindeki eşek popülasyonun yok denecek kadar azalmasına sebep olurken ülke sınırlarını da aşarak farklı kıtalardaki eşeklere ve onların derilerine göz dikilmesine neden oldu.
Hayvan hakları aktivistleri Afrika, Avustralya ve Güney Amerika’da bu sebeple bu hayvanlara karşı işlenen vahşi suçlarda büyük bir artış olduğunu aktarıyor.
Afrika’da buna ilişkin bir koruma örgütü dahi kuruldu: Adı ‘Tunza Punda Wako’ yani Svahili dilinde ‘Eşeğine sahip çık’ örgütü. Grup üyeleri eşek hırsızlarını takip edip yakalıyor. Associated Press’ten Desmond Tiro’ya konuşan Kenyalı çiftçi Kariuki “Böyle giderse çocuklarımıza eşekleri ancak masallarda ‘bir zamanlar böyle bir canlı vardı’ diye anlatacağız” diyerek durumun ciddiyetine dikkat çekiyor.
İngiltere’de bulunan ‘Eşek Korunağı’ hayvan hakları grubunun bildirdiğine göre 14 Afrika ülkesi hükümetleri hali hazırda ülke dışına eşek veya eşek derisinin çıkartılmasını yasakladı.
“5 YIL İÇİNDE EŞEK KALMAYABİLİR”
Örneğin Kenya’daki Eşek Korunağı verilerine göre Kenya’daki eşek nüfusu son 10 yılda 600 bin azalarak üçte bire inmiş durumda. Ülkede üç resmi lisanslı mezbaha bulunuyor ve bunlar Çin’e satmak için günde bin adet eşek öldürerek derilerini yüzüyor. Elbette bunlar sadece lisanslı olanlar. Korunak yetkilisi Calvin Onyangoinsanların elindeki eeklerin azaldığını ve artık mezbahaya satmak istemediklerini ve bunun yol açtığı sonuçları anlatıyor:
“Mezbahalar Çin’den gelen talebi karşılamak için farklı yollar bulmaya başladılar. Aracı iş adamları yasadışı yollarla elde ettikleri eşekleri mezbahalara satıyor. Bunun için insanların eşeklerini çalıyorlar. Eşek katliamı bu süratle giderse beş yıl içinde hiç eşek kalmayabilir.”
Kenya tek örnek değil. Namibya, Tanzanya, Etiyopya, Nijerya ve Botsvana gibi ülkelerde ölüdürülerek ihracat edilen eşeklerin sayısı üçe katlanmış durumda. Yalnızca Botsvana’da son 6 ayda ülkedeki eşek popülasyonunun yüzde 3’ü kesilerek ihraç edildi.
Afrika’dan gönderilen eşeklerin çoğu Çin’de dünyanın en çok ejiao üretimi yapılan Dong şehrine ulaşıyor. Dong şehrinin sokakları baştan aşağı ejiao jelatininin faydalarını anlatan bilbordlar ve reklamlarla dolu: “Uzun yaşamın sırrı”, “Kilo vermek için bire bir”, “Yüksek enerji kaynağı”..vb. Bu jelatinin turizmi dahi başlamış durumda.
Şehrin civarında pek çok Çinli çiftçi sırf jelatin üretimi için sağlıksız, yetersiz ve son derece kirli koşullarda eşek yetiştiriyor. Bu eşekler ve yurt dışından gelenlerin çoğu en büyük jelatin üreticisi firma olan Dong Eijao Limited Şirketi‘nin (DEEJ) ellerinde son buluyor. DEEJ hem Çin hem de dünyanın en büyük eşek jelatini üreticisi konumunda.
Çin tıbbı
Sivil toplum kuruluşu, bugün yayınladığı raporunda "Çin'in kendi eşek popülasyonundaki hızlı düşüş nedeniyle deri ticareti yapanlar, Afrika'daki ve dünyanın dört bir yanındaki ülkelerdeki savunmasız eşekleri ve onlara bağımlı olan toplulukları hedef alıyor." ifadelerini kullandı.
"Zulüm içermeyen alternatifler aranmalı"
Afrikalı liderlerin eşeklerinin karşı karşıya olduğu tehdide yanıt olarak Afrika ülkelerindeki eşeklerin derileri için kesilmesinin durdurulmasını onaylayacağı ifade edilen raporda, bu yasağın bir dönüm noktası olacağı belirtildi.
Brezilya ulusal meclisinin bu yıl içinde tüm at türlerinin kesilmesini yasaklamasının beklendiğine dikkat çeken STK, "Brezilya ve Afrika'daki mevzuat, bu etik olmayan ticaretteki en büyük iki ‘pazardan’ gelen arzı etkili bir şekilde kesecek; bu hareketin, ejiao endüstrisini sürdürülebilir ve zulüm içermeyen alternatifler aramaya yönlendireceğini umuyoruz." dedi.
Geleneksel Çin tıbbında eşek derisi kolajeni, ‘ejiao’ yapımında kullanılan önemli bir madde olarak biliniyor.
Sürdürülebilir tedarik: Hücresel tarım
Donkey Sanctuary, hücresel tarımın ilerleme kaydettiği Çin’de hayvansal kolajenin hayvanları öldürmeden laboratuvar ortamında üretilebileceğine dikkat çekti.
Hücresel tarımda ilk hücrelerin hayvandan elde edilmesinden sonra laboratuvar ortamında yapay olarak hedeflenen madde üretilebiliyor.
