Stres fizyolojik sağlığımızı etkiliyor, üstelik bu etki sandığımızdan daha fazla olabiliyor. Stresin fizyolojik etkilerinden biri de bağışıklık sistemi üzerine.
Nasıl oluyor da psikoloji bağışıklık sistemini bu kadar etkiliyor?
Psikolojinin bağışıklık sistemi üzerine etkisi uzun süredir araştırılan bir konu. Vücudumuz stres altına girdiğinde bağışıklık sistemimizin olumsuz yönden etkilendiğini gösteren çalışmalar literatürde mevcut. Bu araştırmalar periferik sinir sistemi ve hormonların salgılanma durumuna bakılarak araştırılmış ve yapılan araştırma sonuçları da stresin fiziksel yönünü kabul etmiş durumda. Yani sinir sistemimiz ve hormonların salgınlanma hali gösteriyor ki stres bağışıklık sistemimizi olumsuz yönde etkiliyor. Bununla birlikte davranışsal olarak da değişimin olmasıyla bu etki büyümektedir. Davranışsal etkiye örnek verecek olursak stresli durumdan kaçmak için alkol tüketmek veya sigara kullanmak var olan stres durumunu daha fazla tetiklemektedir. Stresin daha fazla tetiklenmesi de aslında bağışıklık sistemini daha olumsuz etkiliyor. Bu sebeple yaşanan bu kısır döngü uzun vadede etkisini daha fazla gösteriyor. Stresin bağışıklık sistemimize etkisini somutlaştıracak olursak iyileşme zamanından söz etmek mümkün. Stresli zamanlarda geçirilen hastalıkların stresin olmadığı zamanlara göre daha uzun sürdüğünü gösteren süreçlerden bahsedebiliriz. Stresli bir durum içindeyken soğuk algınlığının daha uzun sürmesi gibi.
Stresten bahsederken kısa dönemli yaşanan stres ve kronik stres olarak ikiye ayırabiliriz. Kısa dönemli yaşanan stres, duruma uygunluğuna bakılarak hepimiz için gerekli olan bir süreçtir ve hayatımız için de işlevseldir. Fakat kronik stres yaşayan kişilerin, daha fazla bağışıklık sistemiyle bağlantılı sağlık problemleri yaşadıklarını gösteren sonuçlar mevcut. Kronik stresi olduğu düşünülen mülteciler veya uzun süredir işsiz kalan kişilerin bağışıklık sistemlerinin daha zayıf olması buna örnektir.
Neden stresin etkisi herkes için aynı değildir ?
Bazı insanlar strese maruz kaldığında fizyolojik veya psikolojik olarak daha fazla rahatsızlık gösterirken, bazı insanlar ise yaşanan stresli olaylardan o kadar etkilenmemektedir. Bu durumda stres ve fizyolojik rahatsızlıklar veya stres ve psikiyatrik rahatsızlıklar denince Strese Yatkınlık Modelinden bahsetmemiz gerekir. Strese Yatkınlık Modeli genetik yatkınlıktan bahseder. Genetik yatkınlığı olan kişiler stres yaşayınca genetik yatkınlığı olmayan kişilere göre daha fazla etkilenebilmektedir. Yani bu durumda sadece çevre değil ayrıca genetiğe de değinmek gerekir. Ne de olsa insan sağlığı söz konusu olunca tek bir sebepten bahsedemiyoruz.
Stres yönetilebilir bir süreçtir.
Yaşam olumlu ve olumsuz deneyimlerin de var olduğu bir süreçtir. Yaşanılan olumsuz deneyimler yani strese sebep olan deneyimler için ne yapılabileceği ve stresli halimizi nasıl yönetebileceğimizi bilmek bu dönemleri daha sağlıklı atlatabilmemize katkı sağlamaktadır. Kendi başımıza baş edemediğimiz durumlarda ise profesyonel destek almak bize fayda sağlayacaktır.
