Çağa” Altay Türkçesinde Çocuk demektir. “Çağatay” adı ise küçük tay anlamındadır.
Türkler Şubat ayına Küçük Ay adını verir. Dolayısıyla Şubat ayına atfen söylenmiş bir sözdür. Yani Küçük Ay Bayramı. Fakat bu bayram çocuk bayramı olarak da kutlanır.
Çağa Bayramı Altaylı Türklerin 21 Şubat günü kutladıkları bir "Mevsim Döngüsü" Bayramıdır. Güneşin Balık Burcuna girdiği tarihtir. “Üç Ayaklı Kutlu Ocaklar" yakılarak kutlanır.
Anadoludaki Türkler 21 Şubat günü, İlk Cemrenin havaya düştüğüne inanır ve havanın ısınmasının ilk işareti olarak görür. Türk mitolojisi ve masallarında, "Üç Ateş" "Üç Taş Ocak" "Üç Ayaklı Kazan" motifleri, Ateş ve Ocak Kut'u ile bağlantılı önemli tanımlamalardır.
Türk kozmoloji düşüncesinde, Üç Sayısı ve Üçgen Simgesi Ateş’i ve saç ayağı olarak bilinen üçayaklı ocağı ifade eder. Gökten düştüğüne inanılan ve ateş-kor olarak düşünülen “Üç Cemre” düşüncesi de, muhtemelen bu eski Türk inanç ve mitleriyleriyle alakalıdır.
Altay Şamanları dualarında "atamızın yaktığı üç ateş, anamızın gömdüğü üçtaş ocak" diye dua ederler. Türk mitlerinde Tanrı Ülgenin insanlara ateşi verdiği anlatılır. İlk Ateşin ve Ocağın yakılması bir anlamda yeni bir yılın gelişi ve dünyanın yeniden yaratılması ile alakalıdır.
Mitolojilerde ilk Atanın ya da Kahramanın yaktığı Ateş-Ocak, yeniden yakılarak, ritüel tekrar edilir. Göktürk mitlerinde ise adı "Türk" olan atanın ateş yakarak kendi milletini kurtardığı anlatılır.
Ali K Şahin
