Her ne kadar Rusya--Ukrayna Savaşı diye ifade edilse de Rusya’nın Ukrayna‘yı işgali olarak tanımlanabilecek ve bugün beşinci günü sona eren savaşın ülkemiz için ve bir çok ülke için olumsuz sonuçları olabilecek .
Rusya’nın saldırısının hemen ardından ABD ve Avrupa Birliği’nin çeşitli ekonomik yaptırımlar ile tepki verdikleri görüldü. Örneğin İngiltere Rusya Merkez Bankasıyla işlemleri yasaklayacağını açıklarken, AB hava sahasını Rus uçaklarına kapadığını ilan etti.
Herkesin aynı küresel değer zincirinin bir parçası olduğu bir küresel dünyada ister istemez herkes bir şekilde bu ekonomik istikrarsızlıktan payını alacaktır. Örneğin AB Rusya’dan enerji ve doğalgaz bağımlılığını nasıl azaltabileceğinin hesaplarını yapıyor.
Nouriel Roubini* küresel ekonomi için “Stagflasyon” tahmininde bulundu. Enflasyon beklenmedik bir şekilde yükselirse ve MB’larının işlemleri yetersiz kalırsa, reel uzun vadeli borçlanma maliyetleri başlangıçta düşebilir.
Ancak zamanla, bu maliyetler üç faktör tarafından artırılacaktır. İlk olarak, yüksek kamu ve özel borçlar, devlet ve özel faiz oranı farklarını genişletecektir. İkincisi, artan enflasyon ve derinleşen belirsizlik, enflasyon risk primlerini artıracaktır. Ve üçüncüsü, yükselen bir sefalet endeksi – enflasyon ve işsizlik oranının toplamında bir artışa yol açabilecektir.
Negatif arz şokları, yenilenen korumacılıktan kaynaklanabilir; gelişmiş ve yükselen ekonomilerde demografik yaşlanma; gelişmiş ekonomilerde göçmenlik kısıtlamaları; üretimin yüksek maliyetli bölgelere yeniden yönlendirilmesi; ya da küresel tedarik zincirlerinin Balkanlaşmasının etkili olması belenmektedir.
Putin vatandaşlarına yurtdışına döviz transferini yasakladı. Rusya Merkez Bankası’nın enflasyonu stabil tutma amacına yönelik bir faiz arttırımı olduğunu görüyoruz. Ancak bu hamle piyasaları regüle etmeye yeterli olacak mı ?
Peki ülkemizin Ukrayna ile dış ticaretine bakacak olursak, Türkiye, İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri 2018 verileri Ukrayna’nın ihracatında 3. sırada ve ithalatında ise 10. sırada yer almaktadır.
Ukrayna’ya ihracatımız olan ürünler; Hazır giyim ve konfeksiyon (%10,29), tekstil (%10,8), turunçgiller (&4,68), otomobiller (%4.2). İthalatımız olan ürünler ise demirden mamuller (%34,61), soya fasulyesi (%1,09), ferrro alyajlar (%7,&), mısır (%6,20). Ağırlıklı olarak tarım ürünleri ihraç eden Ukrayna ithal ettiği ürünler olarak bakıldığında petroıl yağ ve gazları, kömür, binek otomobilleri ve diğer motorlu taşıtların ithalatını yapmaktadır. Yaşanan belirsizlik pek de öyle olmayabileceğini gösteriyor.
Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği’nin ayağa kalkması ve Rusya’ya karşı birleşmesi ister istemez aklımıza Suriye savaşına getiriyor. Zira orada da binlerce sivil insan evlerini terk etmek zorunda kalırlarken uluslararası kamuoyu hiç bu kadar etkilenmemişti.
*Project Syndicate, NewYork Üniversitesi’nden N.Roubini 30 Haz.2021 tarihli “The looming stagflationary debt crisis” yazısından alınmıştır.
